Кытайдан Өзбекстан, Түркмөнстан аркылуу Европага транспорттук коридор болчу Кыргызстан-Кытай темир жолун куруу боюнча сөз болду. Белгилүү болгондой, Кыргызстандын Президенти Алмазбек Атамбаев жакында эле Кытайга барып, Кыргызстандын жолду куруудагы катыштыгы тууралуу сүйлөшүп келди.
Бул долбоор биздин өлкө эгемендүүлүктү алгандан берки эң чоң долбоорлордун бири. Жада калса Бишкек-Ош жолунун курулушу, Нарын КЭС каскадынын курулушу сыяктуу долбоорлор стратегиялык мааниси жактан темир жол долбооруна тең келбейт. Бул долбоорду ишке ашыруу биздин жүктөргө Түркмөнстан аркылуу Персид булуңуна чыгууга жол ачат. Ал эми Кашгар тарабынан Индияга.
Техникалык экономикалык негиздеме иштелип чыкканы менен жолдун техникалык мүнөзү даана айкын боло элек. Долбоор боюнча өнөктөштөр менен талкуу уланууда жана темир жолдун өлчөмү, классы аныкталууда.
Темир жолдун эки варианты бар: туурасы 1520 мм жана 1435 мм. Долбоорду түзүүчүлөр кайсынысын тандоо керектигин аныкташууда. Бул техникалык экономикалык негиздемени экспертизадан өткөрүү пландалууда.
Темир жол кен байлыктар жайгашкан 23 жерден өтөт, бул болсо казылып алынган кенди экспорттоого жакшы шарт түзөт.
Эми өлкөдө дароо бир нече маселени чечүүчү долбоор бар. Биринчиси, Персид булуңунда жайгашкан портторго өлкө түз чыга алат. Экинчиси, Кыргызстан эң көп жүк ташылчу Азия-Европа үчүн транзиттик өлкө болот. Үчүнчүсү, аймактагы коопсуздукту жогорулатуу үчүн биз кошумча стимул алабыз, анткени долбоорго инвестиция салган ири державалар бул жерде абалдын кыйрашына жол бербейт. Төртүнчүсү, көп сандаган жумушчу орундар – курулуш этабында дагы жана жолду колдонуу этабында дагы.
Бирок ЭКОНОМИКА мурун жазып чыккандай, бул долбоор боюнча тоскоолдуктар бар. Казакстан темир жолдон көп киреше таап келет, ал эми бул долбоор Достык пункту аркылуу өтүүсүнө тоскоолдуктар бар. Ошондуктан биздин коңшулар темир жол аркылуу дагы бир жүк айлануунун болуусуна кызыкдар эмес.
Каржылык маселелерден сырткары саясий маселелер дагы бар. Аларды болушунча батыраак чечүү зарыл. Кытай сыяктуу супер экономикасы бар өлкөлөр үчүн убакыт –акча. Аларга так кепилдик жана каалоо керек.
