Кыялым орундалды! Чакан болсо дагы темир тулпарлуу болдум жана бишкектик унаа сүйүүчүлөрдүн катарына кошулдум. “Ооба…дагы бир граната кармаган айдоочу…”-деп эркек айдоочулар нааразы болушат. Талашпайм. Биздин шаардын көчөлөрү менен жүрүп көрүп, аңга-дөңгө туш келип көрүп, унаа айдоочулардын орой мамилесин көрүп, бул айымдардын иши эмес деген эркектер менен макул болдум.
Жаңы үйрөнгөн айдоочуга, анын үстүнө кичинекей унаа менен андан да жаман экен. Сизди дайыма эркектер унаасы менен кысып, жаныңыздардан өткөн унаалар акуладай эле сезилет. Ал эми арткы айнекке чаптап алган «У» тамгасы сактоочу эле эмес, дагы көйгөй жаратат экен. Сизди дайыма ашып өтүшүп, эки секунд ылдамыраак, алдыраак кеткиси келип, колдору менен ар кандай жаман нерселерди көрсөтүп да кетишет экен.
Менин байкашымча жолдогу көйгөйдү адамдар өздөрү түзүшөт экен. Көпчүлүк учурда айдоочулар чыдамсыз болушуп, сигналды катуу басышып, бири-биринен ашып кетүүнү адатка айлантышып, адамдардын нервин бузуп, авариянын болуусуна алып келет экен. Рулдагы айымдар деле дал ушундай экен. Чак түштө Бишкектеги борбордук көчөлөрүнүн биринде төмөнкүдөй окуя болду: менин жана башкалардын унаасын Лексус тепкен кыз улам ашып кетип жатты, жол чырактан аны бирөө куугандай ылдамдыкта өтүп жатты. Ошол унаа кийинки жол чыракта кайра эле мени менен тең туруп калып жатты, буга жолдордун өтө кенен эмес экени себеп. Ушул жерде суроо жаралат: каякка шашып жатасыз? Саат 6да үйдө болгон жакшыбы же 6 жарымда өлүкканада болгонбу?
Унаалуу болуп гана айдоочу эки учурда кубанат деген тамашага ынандым: унааны сатып алып жатканда жана аны сатканда. Унааны сатып алуу – бул иштин жарымы гана, ага май куюу, оңдоо, айыппулдар бир топ чыгымга туш кылат экен.
ТСОдо унаанын канча айдалганы дагы роль ойнойт. Андан сырткары кайсы мамлекет чыгарганына дагы жараша чыгымдар болот. Немис жана япон унаалары корей, Америка, Кытай унааларына караганда тез арзандабайт деп келишет.
ТСО ыкмаларын иштеп чыккандар төмөнкүлөрдү сунуштап келишет:
–унааны саатына 60 км/саат ылдамдыкта айдасаңыз, көп үнөмдөп каласыз;
–тормозду көп баспай. Шашпай, бир калыпта айдасаңыз бензинди үнөмдөйсүз;
- электрэнергия (күйүп турган фара, лампочкалар, кондиционер) бензиндин чыгымын болжол менен 40% жогорулатат;
- коробкасы автомат болгон унаалар бензиндин 15%ын чыгымдайт;
–унаанын үстүнө жүк жүктөп алсаңыз абаны жиреш керек болот дагы чыгым көбөйөт.
Ушул жерден жыйынтык чыгаралы: эң үнөмдүү унаа – орточо унаа.
Акырында рулдагы айымдар маселесине кайрылсак. Чын айтайын: унаа алуу менен гана эркектерге суктандым. Эркектер унаасын оңой-олтоң эле оңдоп алышат, кардан деген эмне, рессорлор эмнеге керек жана форсунка деген кандай экенин билишет.
Евгения МАРТЬЯНОВА
