Учурда көптөгөн өлкөлөр блокчейнге негизделген долбоорлордун иштөөсүнө шарт түзүү боюнча ат салышып келишүүдө. Себеби бул – инновациялар, улуттук кадрларды өнүктүрүүнүн жана ири инвестициялык капиталдардын булагы.
Россиянын Газпромбанкы эки күн мурун швейцариялык түзүмдөрү аркылуу криптовалюталар менен алгачкы пилоттук келишимди түзүүнү пландап жатканын билдирди. Январдын аягында бул тууралуу Сбербанк да билдирген эле.
Беларусияда болсо бир жума мурун эле №8-Декрет күчүнө кирди, ал блокчейн тармагындагы бизнес үчүн бейиштегидей эле шарт түзүп берет (беларустар Кыргызстандан «Жогорку Технологиялар паркы» деген аталышты көчүрүп алууга да жетишишти, жада калса ал жакта салык дагы дал эле биздегидей экен – айлануудан 1%).
Блокчейн технологиялары инновациялык мүнөздө болгондуктан бул технология (криптовалюталар, майнинг, ICO, криптовалюта биржалары) кыргыз мыйзамдарына ылайык келеби деген суроо туулуп келген. «Майнинг» менен мыйзамдуу түрдө иштесе болобу? Криптовалюталар менен соода жүргүзүү үчүн ишкер болуу керекпи? Блокчейн-активдерге кандай салыктар салынат? ICO аркылуу баалуу кагаздарды чыгарууну каттабай эле мыйзамдуу түрдө каражат чогултса болобу? Бул суроолор боюнча бирдиктүү юридикалык позиция айтылбай келген.
Криптовалюталар блокчейн-реестрлерде инновациялык жактан уникалдуу болгонуна карабастан Кыргыз Республикасынын Жарандык кодекси аны «кыймылдуу нерсе» катары санап, келишим түзүү предмети катары карап койсо болот. Алар баалуу кагаздарга жана валюталык баалуулуктарга кирбейт, бирок товар катары классификацияланып келет, бул болсо инвесторлор үчүн алда канча ыңгайлуу.
Кыргызстанда криптовалюталарды «майнинг» кылууга мыйзам аркылуу тыюу салынган эмес, бирок ишкерлик катары каралып салык салынат. Докладда блокчейн-активдер боюнча расмий отчет берүү үчүн салыктык жана бухгалтердик эсептөөлө боюнча сунуштар берилген.
Докладдын авторлору ICOго альтернатива болчу нерсени сунушташууда: стартап-компаниялар акция чыгарышкан учурда аны Финансылык чалгындоо мамлекеттик кызматында каттап жана Кыргыз фонд биржасында толугу менен IPO жүргүзүү керек. Аны менен катар эле акция эмес крипто-активдерди алууну каалаган инвесторлорго крипто-токендерди алууга мүмкүнчүлүк берүү зарыл.
Докладда кайсы укуктардын негизинде блокчейн-активдерди каттаса болорун жана кепилдигин жазышкан.
Кыргыз мыйзамына эч кандай өзгөртүүлөрдү киргизбестен эле блокчейн-активдер менен иштеген глобалдуу инвесторлорго кызмат көрсөтүүнү уюштуруп, аны менен катар эле юридикалык жактан салык салып, тиешелүү баардык иштерди аткарууга болот.
Кыргызстандын базасында чет элдик крипто-инвесторлорго жана коммерсанттарга кызмат көрсөтүп, аны менен катар эле салыктарды алса болот.
Бул технология акыркы жылдары «криптовалюталардын» жайылышы менен популярдуу боло баштаган. Бирок бул технологиянын негизги баалуулугу маалыматты сактоодогу инновациялык ыкмада жана кепилдикте. Дал ошондуктан Сапар Исаков дал ушул технологияны мамлекеттик сатып алууларда коррупцияны жоюуда колдонууну пландап жатканын билдирди. Дал ошондуктан көптөгөн өлкөлөрдө мамлекеттик ресстрлерди блокчейндерге өткөрүшүүдө (мисалы: Украина).
Кыргызстанда блокчейн технологияларынын базасында баалуу кагаздар боюнча эсептөөлөрдү оптимизациялоо мүмкүнчүлүгү каралууда. Учурда баалуу кагаздар рыногунда эсептешүү көп процедураларды талап кылат, ал эми дүйнөлүк стандартта DvP де аталган дароо эсептешчү режим иштеп келет.
_________
«Кыргызстанда блокчейн-технологияларды колдонууда укуктук аспекттер» деп аталган докладдын толук текстин биздин www.ekk.kg сайтынан көчүрүп алсаңыздар болот.
