Бул 2017-жылдын жаз айында болмокчу. Мамлекеттик каттоо кызматы жакында микрочип орнотулган электрондук биометрикалык паспорттун эскизин көрсөттү.
Мамкаттоонун жетекчиси Т.Сарпашев билдиргендей, биометриканын жакшы жагы – бул ыңгайлуулук, коопсуздук, убакытты үнөмдөө жана мамлекеттик кызматтарды сапаттуу жана бат алуу.
ЭКОНОМИКА жаңы системге пафостуу баа берүүдөн алыс. Биз 2010-жылы Грузияга биометрика киргизилип жатканда өз пикирин айткан эл аралык эксперт Оле Холтведдин сөздөрүн келтирмекчибиз.
Техника деген техника экендиги эч кимге жашыруун эмес. Ал канчалык катаал болсо, маалымат базасы бир күнү жөн гана иштебей калуусу мүмкүндүгү тууралуу коркунуч дагы ошончо жогору.
Бүгүнкү күнү сервер ишеничтүү жерде сакталган болсо дагы система коргологондугуна эч ким кепилдик бере албайт. Керек болгон учурда тажрыйбалуу хакерлер маалымат базасынан колдонуп кетиши мүмкүн жана ал үчүн миңдеген жолдор бар.
Мындан сырткары ошол эле америкалыктар электрондук систем менен жыйынтыктарды жасап коюу оңой экендигин билдиришкен. Электр жарыгын өчүрүп туруп бардык системди кайрадан программалап койсо болот. Ал эми жарык Кыргызстанда көп өчүрүлөт эмеспи.
Британиялык окумуштуулар эскперимент жүргүзүшкөн. Алар микрочип жөнөкөй эле штрих код сыяктуу экенин тастыкташкан. 200 еврого алар штрих код окуучу жабдууну сатып алышып, паспорттогу бардык маалыматтарды эч кандай көйгөйсүз эле көчүрүп алышкан. Бул биометрикалык паспорт башка документтер сыяктуу эле корголбогонунан дагы бир жолу кабар берет.
Эгерде алдамчылар маалыматты саноо принцибин үйрөнүп алса, анда эртең эле насыяңыз көп адам, андан дагы жаманы кылмышкер болуп калууңуз мүмкүндүгүнө эч ким кепилдик бере албайт.
Дагы бир америкалык эксперт Джеральд Митчелл төмөнкүлөрдү айткан:
Жаңы документтердин жакшы жактары дагы бар.
Сырткы көрүнүш
Биометрикалык паспорт жөнөкөй паспорттон электрондук паспортту таануу үчүн коюлган микросхеманын логотиби менен айырмаланат. Биомтерикалык паспорттун биринчи бети кадимки паспорттукуна караганда калың. Дизайн жана өңү дагы айырмаланып турат. Паспорттун барактары көгүш өңдө болот.
Биринчи барагында электрондук чип жайгаштырылат, анда санариптик сүрөт жана паспортко жазылган маалыматтар сакталат.
Биометрикаык паспорттун артыкчылыгы
Биометрикалык паспорттун негизги артыкчылыгы чет жакка чыгып жатып адам ал тууралуу маалыматтын такталышына көп убакыт коротпойт. Учурда электрондук текшерүү бар көптөгөн мамлекеттерде атайын коридорлор түзүлгөн жана ал жакта көпкө кезек күтүп туруунун кажет жок. Биометрикалык маалыматтардын паспортто сакталуусунан улам маалыматтарды тактоону машина жүргүзөт. Бул болсо текшерүүчүнү субъекттик катадан сактайт жана чек арадагы текшерүү процессин тездетет.
Мамлекеттик каттоо кызматы сөз бергендей, биометрикалык паспорттор Кыргызстандын жарандарына мамлекеттик кызматтарды алууда бюрократиядан алыстатат.
Назира Джуман
