21–25-сентябрь күндөрү Кожомкул атындагы спорт ордосунда өткөн иш-чарага Өзбекстандан, Орусиядан келген эт, нан, ун, сүт азыктарынан жасалган азыктарды, ширелерди, консервацияларды, керектөөчү товарларды, жеңил өнөр-жай товарларын чыгаруучу 30дан ашуун компания катышты.
Соода өнөр-жай палатасынын Вице-президенти Рима Апасова: “Көргөзмөнүн максаты ата мекендик жана чет элдик өнүмдөрдүн потенциалын көрсөтүү, товарларын жакшыртууга шык берүү. Ошондой эле Орусия, Кыргызстан менен Өзбекстандын ортосунда соода-экономикалык кызматташтыкты кеңейтүү, достукту бекемдөө”-деди.
Орусиянын Кыргызстандагы соода өкүлү Валерия Латыпованын айтымында, Орусия менен Кыргызстандын ортосундагы товар айлануу 2016-жылга салыштырмалуу 25% өскөн. Буга дал ушундай көргөзмөлөр себеп болгонун белгиледи. Белгилей кетсек, бул 2005-жылдан тарта 13-жолу өткөрүлүп жаткан «АгроПродЭкспо»!
КРнын Экономика министрлигинин маалыматына ылайык, 2017-жылдын январь-июль айларына карата КР менен Өзбекстандын ортосундагы товар айлануу 174 млн долларды түзгөн, алардын ичинен импорт — 93 млн доллар жана экспорт- 81 млн доллар. Ошол эле маалга карата Кыргызстан менен Орусиянын ортосундагы товар айлануу 783,3 млн долларды түзгөн, анын ичинен экспорт 155,4 доллар, ал эми импорт — 627,9 доллар. Орусия менен болгон соода сальдосу 96,7%, Өзбекстан менен 41,4%.
Көргөзмө “Азык-түлүк”, “Алкоголдук жана алкоголсуз ичимдиктер”, “Айыл-чарба”, “айыл-чарба техникасы”, “Таңгактоочу жабдуу жана технология”, “Тамак-аш өнөр-жайы технологиясы”, “Ингредиенттер, кошулмалар”, “Жер семирткичтер”, “Атайын жабдуулар” болуп бир нече тармакка бөлүндү.
Айыл-чарба, тамак-аш өнөр-жайы жана мелиорация министринин орун басары Эркинбек Чодуев көргөзмөдө ишкерлерди кызыктырган суроолорго жооп берүү менен аларга кеңеш берилип жатканын белгиледи.
Заманбап айыл-чарба бизнесинин өнүгүүсү дагы “жашыл экономиканы” алдыга жылдыруунун бир түрү болуп саналат. Анткени жаратылыш ресурстарын туура колдонсок экологиялык коркунучтар жана тобокелчиликтер азаят. Бул жерде катышуучулар менен өндүрүүчүлөрдүн бири-бири менен тажрыйбаларын алмашуулары абдан маанилүү. Ошондой эле агро өнөр-жай тармагы азык-түлүк коопсуздугун сактоодо жана калкты жумуш менен камсыз кылууда негизги тармак болуп саналат.
Айыл чарба, тамак-аш өнөр жайы жана мелиорация министрлигинин жана Соода өнөр-жай палатасынын адистери ишканаларга ХАССП системасын киргизүү боюнча бизнес-тренингдерди дагы өткөрүштү.
«ХАССП – өнүмдүн сапатына келүүчү зыяндарга тоскоол болуу. Тилекке каршы, ал тууралуу маалымат кыргызстандык өндүрүшчүлөргө кеч жетүүдө, натыйжада бизнес ХАССП талаптары менен тааныш эмес болуп чыгууда. Ал эми ал болсо ISO 22000 стандартынын негизи болуп саналат эмеспи”,-деди уюштуруучулар.
Ишкерлик – бул киреше көп болгон тармак болуп саналат. Көпчүлүк каражат табуунун пайдалуу жолун издеп келишет. Тилекке каршы, бизнес тууралуу ойлогондо көпчүлүк айыл-чарба тармагы тууралуу ойлонбойт, бирок дал ушул тармакта каражат табуунун көп жолдору бар.
Жеке ишкерлер жана дыйкандардын ортосунда жагымдуу тенденция бар. Бул абал агрардык тармакка мамлекет жеңилдетилген насыяларды берип жатканына, текшерүүлөрдүн азаюусуна дагы байланыштуу болууда.
Көргөзмөгө келгендер өнүм чыккан баада аны сатып алууга мүмкүнчүлүк алышты. Бул учурда абдан актуалдуу болуп турат. Себеби жыл башынан бери азык-түлүккө болгон баа 1,3 % жогорулады. Ал эми нан, дан 1,0 % арзандады, бул жогорку сорттогу ундун 0,2 %, биринчи сорттогу ундун 1,2 % арзандоосуна алып келди. 2017-жылдын январь-август айларына карата майлардын баасы 3,2 % арзандаган, сүт азыктары, сыр жана жумуртка дагы 8,0 % арзандады. Бирок этке болгон баа 5,6 %, шекерге болгон баа 9,3 % жогорулады.
Алкоголдук ичимдиктерге болгон баа 3,9 % арзандаса, тамекиге болгон баа 19,3 % жогорулады.
Бир сөз менен айтканда «АгроПродЭкспо—2017» катышкандардын арасында нааразы болгондор жок, себеби баардыгы кызыккан суроолоруна жооп алып, издеген нерселерин таба алышты.
Ирина Байрамукова
