Бажы биримдиги боюнча биздин өнөктөштөр уялбастан эле салыктарды жоюу менен инвесторлорду тартып кетишүүдө.
Кыргызстан Бажы биримдигине киргенден кийин инвесторлорго салыктык жана бажылык жеңилдиктерди берүү үчүн мыйзамын өзгөртүүсү керек болду. Атап айтканда, лизинг боюнча салык жеңилдиктерин жоюу жана мыйзам аркылуу баардык Эркин Экономикалык Аймактар “өлтүрүлгөн”. Мунун баары евразиялык интеграция боюнча өнөктөштөр бири-биринен инвесторлорду тартып албоосу үчүн жана өз аймагында ачык оффшорлорду түзүү үчүн жүргүзүлүп жаткан.
Кыргызстан келишим боюнча өз милдетин аткарды, сөзүнө турду, бирок Бажы Биримдиги боюнча биздин өнөктөштөр инвесторлорду өздөрүнө тартып ала башташты.
Казакстандагы салык бейиши
2018-жылдын 1-январынан тарта Казакстан Республикасында былтыр өткөн ЭКПО-2017 көргөзмөсүнүн аймагы эл аралык оффшорго айланганы тууралуу мыйзам күчүнө кирди. Бажы Биримдигинин так ортосунда.
Ал “Астана” эл аралык финансылык борбор деп аталат. Ал жакка катталган компаниялардын баары финансылык кызмат көрсөтүүдө пайда салыгынан 50 жылга бошотулат. Бул борбордо иштеген чет элдиктер киреше салыгынан бошотулушат. Борбордо катталган ишканалардын дивиденддери жана акциялары дагы салыктан бошотулат. Борбордун аймагында чет элдик укуктарды колдонсо болот жана анын негизинде чечим чыгаруучу сот да болот. Оффшор эле, болду.
Казакстан финансылык кызматтарды экспорттоого бел байлаганы көрүнүп турат жана инвесторлорду тартуу үчүн мыйзамын бир топ реформалаган.
Россиядагы салык бейиши
2014-жылдын декабрында, Кыргызстан Бажы Биримдигине кирүү иштерин бүтүрүп жатканда Россияда “Россия Федерациясындагы социалдык-экономикалык жактан өнүгүү боюнча алдыда келе жаткан аймактар” тууралуу мыйзам кабыл алынган.
Бул мыйзам боюнча Россияда бир топ жеңилдиктер менен атайын аймактарды (өнүгүү боюнча алдыда келе жаткан аймактарды) түзсө болот. Бул ошол маалда иштеп жаткан Өзгөчө экономикалык аймагынан жана ««Сколково»» технопаркынан сырткаркы аймак болуп саналат.
Россия Федерациясындагы социалдык-экономикалык жактан өнүгүү боюнча алдыда келе жаткан аймактарга болгон жеңилдиктер төмөнкүлөр:
- пайдалуу кендерди казып алуудагы салык 4 жылга чейин –0% ;
- биринчи 5 жылда киреше салыгы 5%дан ашпайт;
- жерге жана кыймылсыз мүлккө болгон салыктан толугу менен бошотуу;
- социалдык төлөмдөр 10 жылга–7,6% ;
- Эркин бажы аймагын колдонуу режими.
Учурда Россиядагы өнүгүү боюнча алдыда келе жаткан аймактарда “кайра иштетүү” жана импорт товарларды таңгактоо менен алектенишет. Россия импорт товарлары менен иштөө үчүн оффшорлорду түзүп баштады.
Блокчейн-долбоорлор үчүн беларусиялык оффшор
Жакында эле Беларусия “Санарип экономиканы өнүктүрүү” тууралуу мыйзам кабыл алды, ага ылайык, блокчейн-активдер менен болгон иштер (криптовалюталарды кошкондо) “Жогорку технологиялар паркы” деп аталган атайын режимге кирип, баардык салыктардан бошотулат. Анын ордуна айлануудан 1% каражат чогултулат.
Шарттары кыргыздын “Жогорку технологиялар паркынан” көчүрүп алынгандай эле экен, бирок Кыргызстанда мыйзам чыгаруучулар парктын ишмердүүлүгүн бир топ чектеп салышты (экспорт үчүн программалык камсыздоону гана иштеп чыгуу). Ал эми Беларусиядагы паркта болсо криптовалюталарды майнинг кылууга, биржа соодасына жана башка баардык операцияларды салыктан бошотуп салышты. Бейиш жана бейиш.
Муну менен Беларусь Республикасы интернет-бизнес шарттары боюнча алдыга чыгып, баардык перспективдүү инвесторлорду өзүнө тартып алуу менен алек.
Кыргызстан үчүн жыйынтык
Кыргызстан Бажы Биримдигинде инвесторлор үчүн күрөш эбак эле башталганын түшүнүүсү керек. Бул айыгышкан салгылашууда эч кандай эрежелер жана өнөктөштөр эске алынбайт: инвесторлорго жакшы шартты ким түзүп берсе, ошол капиталга ээ болот. Жада калса ачык эле оффшорго байланышкан мыйзамдарды чыгарып жатышканына күбө болуп жатабыз го (Казакстандагы эл аралык финансылык борбордогудай).
Ошол эле учурда Кыргызстан биздин мыйзамда валюталык жөнгө салуу жок экенин жана салыктар төмөн экенин эске алып, инвесторлорду тартуу үчүн жакшы мүмкүнчүлүгү бар экенин эсинен чыгарбоосу керек. Аны дагы ыңгайлуу кылуудан эч тартынбоо керек.
Биз конкреттүү түрдө төмөнкүлөрдү сунуштайбыз.
Биринчи. Кыргызстандагы эркин экономикалык аймактардын келечеги тууралуу ишкерлердин жана мамлекеттин катышуусунда талкуу өткөрүү керек. Мыйзамдын колдоосу жок алар эч кандай экономикалык мааниге ээ эмес жана жакында жок болуп кетет.
Экинчи. Аймактагы инвесторлорду тартуу үчүн бюджетке зыян келтирбестен кандай жол менен жана кандай жеңилдиктер менен тартса болору тууралуу анализ жүргүзүү. Мисалы биз эки мүмкүнчүлүк таптык. Лизинг ишмердүүлүгүнө чек арадан өтүүгө жеңилдик берүү (Ошондо баары Бажы Биримдигинде иштеген лизинг компанияларын Кыргызстанда каттатып башташат). Балким банктардан, микрокредиттик компаниялардан, уюлдук байланыш жана тоо-кен компанияларынан сырткары чет элдик инвесторлор иштеткен баардык компанияларды дивиденд салыгынан бошотуу керек. Ансыз деле бул салыктан Кыргызстандын бюджетине кыйраган каражат түшпөй эле, ал эми аны алып салуу Кыргызстанга бир топ инвесторду тартууга мүмкүнчүлүк бермек.
Кыргызстанда нефть жок, ал эми көмүр боюнча логистикада бир топ кыйынчылыктар бар, ири алтын казуучу жайлар да жок. Кызматтарды экспорттоону өнүктүрүүбүз зарыл, эң биринчиден финансылык жана логистикалык кызматтарды. Ошондой эле чет элдик инвесторлорго кандай жеңилдиктер керек экенин билбей туруп өлкөгө инвестор тартууга мүмкүн эмес.
