Өкмөт мүчөлөрү, ар кандай уюмдардын өкүлдөрү, коомдук эксперттер, активисттер көптөн бери эле Туруктуу өнүгүү боюнча демилге көтөрүүдө аялдардын ролун талкуулашып, келечектеги пландар жана жетишкендиктер тууралуу айтып келишет. Учурда Кыргызстан бөлүшчү нерселер көп: туруктуу өнүгүү боюнча тажрыйба жана КРны туруктуу өнүктүрүү боюнча Улуттук кеңеш түзүлгөн. 2013–2017-жылдарга Туруктуу өнүктүрүү Улуттук стратегиясынын мөөнөтү бүтүп, жаңы стратегия иштелип чыгууда.
Аялдардын ролу тууралуу бүгүн көбүрөөк сөз кылуу керек. Эмнеге? Анткени бул маселелерди ишке ашырууда алардын ролу чоң болот.
Бүгүнкү күнү эксперттер тарабынан Борбордук Азия аймагындагы аялдардын негизги көйгөйлөрү аныкталган. Бул ден соолугунун мүмкүнчүлүгү чектелген аялдарды, жалгыз бой энелерди социалдык камсыздандыруунун начардыгы, айымдардын кызматы үчүн аз каражат төлөө, коомчулукта – аялдардын укуктук билиминин жоктугу, жаш үй-бүлөлөрдүн ажырашуусу.
Суу жана санитария боюнча кыргыз альянсынын төрайымы Анара Чойтонбаева жашыл экономикада аялдардын ролунун маанилүүлүгүн белгилейт. Ош облусунун Кара-Кулжа, Ноокат, Өзгөн жана Алай райондорунда аталган жерлерде жашаган аялдардын катышуусу менен экономикалык өнүгүү максатында иш-чаралар өттү. Алар аялдардын жашоо шарттарын жакшыртууга, алардын жергиликтүү структураларда чечүүчү чечимдерди кабыл алуусуна, гендердик теңчиликке багытталган.
«Мехр-Шавкат» коомдук фонду Ош облусунун Араван районундагы айыл-чарбасын, киреше алып келүүчү иштерди, энергетикалык ресурстарды, ичүүчү сууну жана санитарияны изилдөөгө алган. 102 адамдын катышуусундагы изилдөөнүн натыйжасында айылда кызмат көрсөтүүнүн жоктугу, техниканын, складдык имараттардын жетишсиздиги, айыл-чарба өнүмдөрүн кайра иштетүүнүн жоктугу жана түшүмдү ортомчулар аркылуу сатуу, үстөк пайызы аз насыялардын жеткиликсиздиги, таза суунун жетишсиздиги сыяктуу маселелер бар экени белгилүү болгон.
“Эгер биз микрокредиттик агенттик ачпасак мындай ийгиликтерге жетишмек эмеспиз. Биз эми аялдарга бизнести өнүктүрүү үчүн жылдык 19% үстөгү менен насыя беребиз. Кепилдиги жок жеке насыялар — 27%,топторго — 24% менен насыя беребиз. Биз топтун мүчөлөрүнө чакан бизнести каржылоого насыя алууну үйрөтүп, сактоо фондун түздү, баалардын анализин жүргүзүп, жарманкелерди өткөрүп турабыз” ‚-деди каржылык адис Мавлюда Мырзаколонова.
Ирина Байрамукова
