Президент Алмазбек Атамбаев алты жылдык президенттик башкаруусун аяктоосуна саналуу убакыт калды. Биз президенттин мезгилинде ишке ашкан негизги экономикалык долбоорлорду тизмектедик.
44 өлкө менен визасыз режим киргизилди
44 мамлекеттин жарандарына 60 күнгө визасыз каттам тартибин киргизүү тууралуу мыйзам кабыл алынган. Өкмөт туризм тармагын өнүктүрүү, инвестициялык абалды жакшыртуу үчүн бир катар өнүккөн өлкөлөргө визасыз каттам киргизүү демилгесин буга чейин көтөрүп келген.
Визасыз каттамды киргизүү үчүн атайын критерийлер каралган. Алардын бири — ички дүң өндүрүмдүн киши башына карата 7 миң евродон жогору болушу. Ал эми визасыз каттам киргизилбеген өлкөлөрдүн жарандары үчүн электрондук виза тутуму сунушталып, ал үстүбүздөгү жылы ишке ашты.
Кыргызстан БУУнун экономикалык жана социалдык кеңешине шайланды
2012-жылдын 8-ноябрында Нью-Йорк шаарында БУУнун Башкы ассамблеясынын көпчүлүк добушу менен Кыргыз Республикасы 2013–2015-жылдар мезгилине БУУнун Экономикалык жана социалдык кеңешинин (ЭКОСОК) мүчөсү болуп шайланган. Аталган уюмга 20 жылдан бери мүчө болгон Кыргызстан биринчи жолу ЭКОСОКтун мүчөсү болду. Бул уюм эл аралык экономикалык жана социалдык проблемаларды талкуулоо жана тиешелүү сунуштамаларды иштеп чыгуу үчүн БУУнун негизги органдарынын бири катары БУУнун жообсуна ылайык уюштурулган.
2013–2040-жылдарга туруктуу өнүктүрүү улуттук стратегиясын кабыл алуу
2013–2017-жылдарга карата өлкөнү туруктуу өнүктүрүүнүн улуттук стратегиясын ишке ашыруунун алдын ала жыйынтыктары жана 2040-жылга чейинки мезгилге Кыргызстанды өнүктүрүүнүн узак мөөнөттүү стратегиясын даярдоо жөнүндөгү чечими кабыл алынды.
Ага ылайык, өлкөнү туруктуу өнүктүрүү боюнча улуттук кеңеш бир катар чечимдерди кабыл алды. Аларга туруктуу өнүктүрүүнүн улуттук стратегиясын ишке ашыруу боюнча иштиктүү чараларды кабыл алуу, Президенттин 2040-жылга чейинки мезгилге өлкөнү өнүктүрүүнүн узак мөөнөттүү стратегиясын даярдоо жөнүндө сунушу колдоого алуу, улуттук кеңештин катчылыгы эксперттик жана бизнес-коомчулук менен өз ара аракеттенип, өлкөнү өнүктүрүүнүн узак мөөнөттүү стратегиялык көз карашы жөнүндө сунуштарды иштеп чыгуу камтылган.
Түндүк-Түштүк альтернативдик жолу
Президент Алмазбек Атамбаев 2014-жылы түндүк-түштүк атаандаш жолун курууну демилгелеген.
Аталган жол азыркы учурда иштеп турган Ош-Бишкек жолуна альтернатив болуп, Жалал-Абад –Балыкчы каттамын ишке ашырат. Жолдун жалпы узундугу 433 чакырымды түзөт. Жаңы жол салыштырмалуу 330 чакырымга кыска болот.
Атаандаш жолду курууга 855 млн. доллар каражат керектеле турганы белгилүү болуп, аны эл аралык донорлор берерли айтылган.
Ушул тапта жолдун экинчи фазасын куруу иштери уланууда. Жол толугу менен 2019-жылы ишке берилери пландалууда.
Бюджет кызматкерлери үчүн ипотекалык насыя берүү
2016-жылдан тарта бюджет кызматкерлери үчүн ипотекалык насыя берүү ишке ашырыла баштады. Ипотекалык насыя бериле баштаган убактан ушул мезгилге чейин 1812 жаран 2 млрд. 182 млн. сомго каржыланган. Адегенде үстөк пайызы 10 пайыз болуп, кийин 8 пайызга түштү.
Ошондой эле биринчи насыялар алгачкы төлөмүнүн суммасына жараша 12–14% менен берилип, кийин 10–12% болгон.
«Датка-Кемин» көмөк чордону
Кыргызстанда энергетикалык көз карандысыздыкты камсыз кылуу максатында президент «Датка-Кемин» көмөк чордонун курууну демилгелеген. Жогорку чыңалуудагы электр энергиясынын курулушу 2015-жылы аяктап, аталган көмөк чордон ушул эле жылы ишке берилген. Көмөк чордондун узундугу 405 чакырымды түзөт. Көмөк чордон 600 мегаватт электр энергиясын өндүрөрү айтылган.
Кыргыз-Россия өнүктүрүү фонду
Кыргыз-орус өнүктүрүү фонду Кыргызстандын Евразия экономикалык биримдигине кирген алгачкы жылдары колдоо көрсөтүү максатында түзүлгөн. Ага Россия каражат бөлөт. Фонд Кыргызстандын жеке жана орто бизнесин өнүктүрүү максатында беш жылдык мөөнөт менен жылына 12 пайыз менен насыя берип келе жатат.
Кыргызстан жана ЕАЭБ
2014-жылы Кыргызстан Евразия экономикалык биримдигине кошулуу тууралуу келишимге кол коюп, 2015-жылы 12-августта толук кандуу мүчө болгон. Кыргызстан бул биримдикке кирүүсү менен жергиликтүү айыл-чарба азыктарын өндүрүучү дыйкан, фермерлер үчүн чоң рынокко каалга ачылары, чет өлкөдө, өзгөчө Россияда жүргөн кыргызстандык эмгек мигранттарына жеңилдик болоору айтылган.
Анткен менен Кыргызстан биримдиктин «үзүрүн» азырынча көрө элек. Айрыкча быйыл октябрь айынан бери созулуп келе жаткан кыргыз-казак чек арасындагы тоскоолдук жергиликтүү өндүрүүчүлөрдүн, ишкерлердин, ал тургай айдоочлардын абалын ого бетер оорлотту.
Токтогул ГЭСин реабилитациялоо
Токтогул ГЭСи соңку жарым кылымга жакын убакыттан бери биринчи жолу ондоодон өтө баштады. Ал үчүн 250 млн. доллар керек болору айтылган. Анын 110 млн. доллары Азия өнүктүрүү банкы тарабынан бөлүнгөн. Кыргызстандын салымы 40 млн. доллар болмокчу.
425 МВА кубаттуулуктагы 260 тонналык трансформатор Токтогул ГЭСине 21-ноябрда жеткирилгенин улуттук энергохолдинг ишканасы билдирди. Трансформатор ГЭСтин №2 агрегатына коюлат. Бул жабдуу өндүрүлгөн электр энергиясын жогорку чыңалууга айландырыш үчүн кызмат кылат.
Токтогул ГЭСинде жалпы төрт агрегат бар.
Бишкек ЖЭБин модерназациялоо
Бишкек ЖЭБ реконструкциялоо иши үч этапка бөлүнүп, баасы 386 млн. долларды түзөт. Бүгүнкү күнгө карата Бишкек ЖЭБ реконструкциялоо боюнча 115 млн. 800 миң төлөндү. 8 котлоагрегат жана 4 турбоагрегат ордунан алынган.
Ал эми үч котлоагрегаттарды ордунан алуу иши жаз мезгилине калтырылган, себеби кышында алар иштетилет. Долбоор ушул күздө аяктады.
Евробиримдикке ачылган жол
Европа Биримдиги Кыргызстанга Жалпы жеңилдиктер системасын колдонуучу (ВСП) макамын 2016-жылдын башында берди. Бул макам өнүгүп келе жаткан мамлекеттерге берилет. Анда аларга соодада кошумча колдоолор көрсөтүлөт.
Макамга ээ болгон мамлекеттер адам укуктары жана эмгек укугу, туруктуу өнүгүү, натыйжалуу мамлекеттик башкаруу боюнча эл аралык конвенциялардын негизинде иш жүргүзөт.
Жеңилдиктердин алкагында кыргызстандык экспортчулар үчүн товардын алты миңден ашуун түрүнө тарифтер толук алынат. Алар Евробиримдикке айыл чарба азыктарын, азык-түлүк, тамеки, текстиль, кийизден жасалган буюмдарды бажы төлөмүсүз ташый алат.
Электрондук виза
1-сентябрдан тарта Кыргызстанга келүүнү каалаган чет элдик жарандар визаны электрондук жол менен алуусу ишке аша баштады.
«Таза Коом» долбоорунун алкагында ишке ашырылып жаткан система туристтик жана жумуш визасын Кыргызстандын элчиликтерине жана консулдуктарына кайрылбастан интернет аркылуу алганга мүмкүнчүлүк түзөт.
Ал үчүн Evisa.e-gov.kg дареги аркылуу тиешелүү маалыматтарды жөнөтүү жетиштүү экени айтылган.
Биометрикалык маалымат
2015-жылдан тарта жарандардын биометрикалык маалыматын алуу өнөкүгү башталган. Аны мамлекеттик каттоо кызматы ишке ашырып, биометрикалык маалымат биринчи кезекте таза шайлоо өткөрүүгө өбөлгө болорун айткан. Биометрикалык маалыматтын негизинде биринчи жолу 2015-жылы 15-октябрда парламенттик шайлоо өткөн.
Ушул жылдын 1-майынан тарта биометрикалык маалыматтын негизинде биометрикалык паспорт бериле баштады. Демилгечилер билдиргендей, бул паспорттун мурдагы паспорттон айырмасы – жаран тууралуу маалымат электрондук түрдө жазылып, колдонуу чөйрөсү кеңейген.
Кыргыз-өзбек чек арасы
Дээрлик чейрек кылымдан бери «тоңуп турган» муз ээрип, өткөн жылдын сентябрь айынан тарта кыргыз-өзбек мамилеси жакшы нукка бурула баштады. Сентябрь айынын башында кыргыз-өзбек чек арасынын такталган 85 пайызын делимитациялоо ишке ашты.
Аны менен бирге жети жылдан бери бир тараптуу жабык турган Ош шаарындагы кыргыз-өзбек «Достук» чек ара бекети ачылды. Чек ара бекети ачылып, кошуна өлкөлөрдүн мамилеси жакшыргандан бери эки өлкөнүн ишкерлери экономикалык багытта иштешүүгө умтулууда.
Назгүл Бостонбаева
