Бул милдет баардык аянты 50м2ттан башталган сода түйүндөрүнө, кафелерге жана башка көптөгөн мекемелерге (толук тизме бул макаланын электрондук вариантында ЭКОНОМИКИ: www.ekk.kg[1] бар) жүктөлгөн.
2016-жылдын 1-апрелине чейин Бишкек жана Ош шаарларында накталай эмес төлөмдөрдү кабыл алуучу терминалдарды, 1-июлга чейин башка шаарларда терминалдар орнотулуш керек болчу. 1-декабрда бул терминалдарды калкы 25 миңден ашкан райондук борборлордо (башка райондордо бул милдет келерки жылдын 1-июлунда гана күчүнө кирет) милдеттүү түрдө орнотуу мөөнөтү аяктайт.
Эгер соода түйүнүнүн, сулуулук салонунун, кафенин ээси жетишпей калса же кайсы бир банк менен банк карталарын кабыл алуучу картаны орнотуу боюнча келишим түзүүнү каалабаса эмне болот? Азырынча буга мыйзам түрүндө айып аныкталган эмес, бирок жергиликтүү бийликтин мындай түйүндөрдөн соода кылуу уруксатын чакырып алуу укугу бар. Бул айып салгандан да жаман.
ЭКОНОМИКАнын комментарийи
Бул токтомду кабыл алуу кыргыз банктарынын «кызыкчылыгын» көздөгөндүгү көрүнүп турат. Аларга өлкөдө канчалык соода түйүндөрү төлөмгө банк карталарын кабыл алышкандыгы өтө ыңгайлуу: анкени ар бир жүргүзүлгөн операциядан алар пайыз алышат. Болгондо да бул пайзды товарды сатып алуучу эмес, соода түйүнүнүн ээси төлөйт. Башкача айтканда, терминал аркылуу сатылган баардык товар сатуучу үчүн накталай саткандан бир канча аз пайда алып келет.
Баардык цивилизациялуу өлкөлөрдө банк карталары дээрлик баардык соода түйүндөрүндө кабыл алынат. Бирок бир да өлкөдө бул мажбурлоо жолу менен жасалбайт! Сатуучулар өздөрү алардын сатып алуучуларында кээде накталай акчасы болбой калып, банк картасы болорун түшүнүшөт. Төлөмдөгү мүмкүнчүлүктүн болушу баардык учурда – ыңгайлуу. Бирок мындай тыянакка бизнесмендер мамлекет мажбурлагандан эмес, ыктыярдуу түрдө келишет.
Биз терминалдарды орнотуу ыктыярдуу түрдө гана болуш керек деп эсептейбиз. Кредит үчүн терминалдын жоктугу эч качан жазага тартылбаш керек. Банкирлер өздөрү сатуучуларды терминал орнотууга, банк аркылуу карта менен төлөм жүргүзүүгө кызыктырсын. Анын ордуна банкирлер өкмөт менен депутаттарды кызыктырышууда! Бул туура эмес.
